1565: GREGORIO BRAGANTE: RELACIÓN DESDE MALTA PARA OTTAVIANO SAULI. UNA OBRA MAESTRA DE LA LITERATURA DE AVISOS

eDescripciçon / Resumen:

relación Bregante-01 UNA OBRA MAESTRA DE LA LITERATURA DE AVISOS

El genovés Gregorio Bragante, Mostafa Genovés su nombre de turco de profesión o musulmán nuevo, aparece como agente de la red organizada por el también genovés Juan María Renzo de San Remo, en la llamada “conjura de los renegados”, y esta puede ser una de sus acciones informativas más destacada y refinada. Sus dos cartas de 1562, escritas por Juan Agostino Gilli para que las llevara Juan Maria Renzo a la corte española, las firma con su nombre de cristiano, Gregorio Bregante de Sturla, y su nombre turco Mostafa, y son muy elocuentes en la formulación de lealtades y compromisos. Pueden verse esas dos cartas en esta url del Archivo de la frontera:

http://www.archivodelafrontera.com/archivos/la-red-de-renzo-en-el-otono-de-1562-un-viaje-de-gioan-maria-renzo-de-sanremo-a-estambul-termina-de-fijar-una-red-de-avisos-para-el-rey-de-espana-felipe-de-austria/

En la relación que envía a Génova, a un notable de la ciudad llamado Ottavio Sauli, narra el cerco de Malta por los turcos desde dentro de la misma acción, llegando a interrogar a un personaje para obtener información a lo largo de la acción misma narrada, lo que le da ese tono de inmediatez de lo visto y oído, a la vez garantía de veracidad de lo narrado.

PERSONAJES QUE APARECEN EN LA RELACIÓN:

Gregorio Bregante de Sturla o Mostafa Genovés, autor de la relación.
Hijo de Pompeo, correo o enlace con los genoveses, que viajó a Navarino en las naves de Dragut y amanuense o escribano de la relación.
Un caballero francés apresado por la armada turca al llegar.
Dragut, muerto de un cañonazo.
Mostafa Bajá
Piali Bajá
Aga de los Jenízaros
Gran Maestre de Malta
Cortogli, arráez turco.
Un esclavo turco huido de Malta, informante.
Uluch Ali, sanjaco de Alejandría.
Caragiali, arráez turco.
Andrea Doria
García de Toledo
Mujer turca cristiana nueva, decapitada por avisar a los turcos.
Un trompeta enviado a Medina y apresado por los turcos.
Capi Aga, arráez turco.
Dos griegos huidos apresados por los turcos, interrogados por Bregante.
Sael Bei, muerto de un cañonazo.
Mostafa, español, enviado por los turcos al Gran Maestre como embajador.
Esclavo viejo español, acompañante de Mostafa en la embajada.
Embajador turco a la ciudad de Medina.
Aggi Macsut, arráez de una galera.
Cara Biuc, arráez turco.
Hijastro de Pompeo, amanuense de la carta de Bragante.
Ottaviano Saluli, destinatario de la carta de Bragante.
Battista Lerº,
Leonardo Catto
Diputado y Procuradores
Francisco de Franchi Torterino, enviado a la corte turca a negociar.
Nicolo Giustiniano, en Quíos.
Secretario que certifica la copia del documento.

La signatura del documento:
Archivio Segreto di Genova, f. 2169,
Malta, 2 de julio y 6 de julio de 1565.

La lengua es una mezcla de español e italiano muy entreverada, por lo que se impone una transcripción más cuidada y no actualizada de momento, pues sería demasiado imperfecta. Ensayo, por ello, una transliteración lo más fiel que pueda al original.

Dada la densidad del texto, numeramos los fines de folio y principio y las líneas /1, 2, etc./ y usamos los corchetes para desarrollar las abreviaturas. Entre corchetes señalamos los guiones también, que indican pausas más o menos largas.

Pongo en azul el párrafo en donde aparece un Nadador…

Señalo en amarillo algunas dudas de transcripción que hay que aclarar…

He aquí, pues la transliteración más aproximada que he podido.

relación Bregante-o1

Copie

Mag[nifi]co d[omi]no Conssaller:

/1/ A la mi partida con questa armada p[ro]meti a V.S. de faserhos participe de todo aq[ue]llo ocorreria /2/ a la Jornada en essa y con la p[re]s[e]nte fago participe a V.S. de tutto q[ue]llo a ocorsso fasta q[ue]sto giorno ac[¿io] /3/ ne faria participe li s[ignori?] n[ost]ros amigos [guión largo] Come sapeti me parti a los 29 março con larmada y a li /4/ 9 mayo somos junti a Navarino con tuta larmada y a los XI dicho junsse le doe galee di Dorgute sopra la qual /5/ vene il figliol de m[icer] Ponpeo y me dio v[uestr]a let[er]a a mi molto car[..]me e avisai V.S. con mis cartas de 12 e 13 de /6/ mayo de Navarino comos ne aviamos dar partir a los XIIII y como se ritrovamo qui a Navarino 180 velas /7/ entre le quale eran XI naves [¿so es] 3 raguseas cargas de grano e 8 maonas y 3 caramuçali el restante eran /8/ galeras y galeotas y en queste no eran las de Alexandria ni de Berberia [guión /] Si disse il suceso pasado fasta q[ues]to /9/ giorno de la nave persa cargada de spais e trovati a li 14 dito. Questo di 14 dicho se partimos con toda la /10/ armada del dicho lugar de Navarino y venessimo camin real alla volta de Malta q[ue] fue allí 18 dito y /11/ cossi andaçimo a sorger en una valle a la volta de Garbin q[ue] e apresso el Gozo dove ali veneron como /12/ 100 cavalli e cussi ussirono fori da alquanti janisseri y mesino di quelli un cabalier fransese [guión /] et a di XVIIII dito /13/ se levassimo con tuta larmada dal dito loco e venimos en una valle \grande/ q[ue] se llama Marco Siroco et li si fesse grande /14/ occisión de animales cioe de bovi vaq[u]e e castrati in assai cantidad [guión /] y a los 20 dite el S. Mostafa Bassa con el S[eñ]or /15/ Peali Bassa e li aga de li janisari piantorno li padiglioni fora in tera apreso la marina de dita valle del /16/ qual loco de dita valle de Marco Siroco fino a la fortesa de Malta sono mille 6. Il medesimo giorno andorno /17/ alquanti janisari e turchi alla fortesa de Medina dove se ussirono fori alquanti caballi scaramuzano /18/ dove q[ue] furono presos turchi fra vivos e morti da 60 y de li x[cristia]ni morti da 4 e cussi li turchi riculano /19/ en dietro [guión —] E a 21 dicho el S. Mostafa Bassa con el S. Peali Bassa e lo aga delli janizari con assai eccercito andorno /20/ alla volta de le fortesse de Malta p[er] veder dove aveano da piantar li bastioni [guión /]. Dove q[ue] el medesimo jorno fe /21/ cero levar li loro pavilloni inçieme con tuti le altri e andoron a piantarlos apreço la fortesa a uno millo /22/ e meso in el giardin del Gran M[aes]tro nel medesimo giardino et li trovorno pozzi de bonissima agua biva que todo lo /23/ exercito se fo[r]niva et nel medesimo giorno esta vista una galea en alto mare de la Religion q[ue] veniva /24/ de Berberia dove li andorno adosso da 5 galere y el viento era fresco da Garbin e scapolo y entro en porto de /25/ Malta ma quando dita galera viste le galere remolchiava una fragata per popa e cossi la lasso dove /26/ la galera de Cortogli la presse senssa homeni et a di 22 deto encomençorno a descargar lartegliaria e balle /27/ et cavamenti per far le bastioni et alt[r]e cosse necessarie per tal efeto [guión /] Et el tuto portado li apreço dove si a da far /28/ le bastioni per bater la forteza di S[an]to Ermo et allí 23 ditto cavalco el S. Mostafa Bassa y el S. Piali Bassa e lo agga /29/ de li janiçeros et andorno a far la viscita dove si a[vea] de spiantar le basstioni dove li fu tirato de la dicha forteza de /30/ S[an]to Ermo alquante bombardate ma senssa ucsciccione de alt[r]a persona et il jorno medesimo che fusse el s[eñor] Mostafa /31/ Bassa nel giardino del deto Gran M[aes]tro scampo uno turco el qual era sciavo dentro a Malta [parechi ani?] donde /32/ il deto schiavo turco dete bona relacione al dito S. Bassa da q[u]e banda se avia da spiantar le bastioni /33/ per bater la forteza per haver el porta chiamato Marssa Musseta per salvar larmata per q[ue] in questo logo /34/ dove e larmada non es porto [guión —- //] A di 23 deto incominían a piantar le bastioni a torno la diche /35/ forteza de S[an]to Ermo q[ue] en tuto erano da 20 bastions con 20 pieças de artellaria grande senssa los chicos /36/ Li quali bastioni son esta fati una arquebusata a largo de dita fortesa e tutavia se vano apresando piu sota /37/ la forteza [/] et la dita fortesa sempre tira assai canonate e sempre amaça assai turcos [//] A di 25 deto el s[eñ]or /38/ mostafa Bassa se levo con tuto el campo che son da 30 mil hombres tra espai e gianiçeros dove era atendado en el /39/ giardino del Gran M[aes]tro et ando a logiare apreso a dita fortesa de s[an]to Ermo a pie de un Monticello che è lungo la riva del /40/ porto de Marssa Mosseta dove che la artellaria di deta fortessa non li pol noçer e li gianiçeri quasi ogni notevano /41/ sino soto la fortesa ma quelli de la forteça che si trovano dent[r]o che sono a la suma de 500 archivugieri fano [guión—] /42/ grande eccisione de detti gianiçeri con le archibuse dove partendosi el dito s[eñor] Bassa dal deto giardino et /43/ palasso del Gran M[aes]tro lo fecino rovinar il dito palaço et in quello trovorno assai travamenti q[ue] eran a propósito /44/ per far los bastiones li quealli sorpavasan [sic, ¿sorpasavan?] alla fortesa de S[an]to Ermo [/] et lartellaria de S[an]to Ermo pol noçer poco li deti /45/ bastioni dove che in deta isola trovorno arbori assai [/] tereno e paglia cavalli assini assaissimi qualli serveno per portar /46/ li bagalgie et agua en el campo et li arbori per far li bostioni et alt[r]e cosse nessessarie per tal effeto [/] et piu fece /47/ il s[eñor] Mostafa Bassa una crida che ni uno non devesse piu amazar animalli cioe bovi ma che tuti fussi portati /48/ a sua s[igno]ria et a ogniuno che li menava de diti vovi li dava a[spri?] 15 del uno li quali bovi sonno grandissimi come quelli de /49/ Cicilia e cossi racolsse sino a 300 bovi in circa che li quali serveno a terar le artellaria et in quel jorno /50/ quando il S[eñ]or Mostafa Bassa ando a logiar nel giardino del Gran M[aes]tro furono amazati animalli fra /folio 1v., línea 1/ fra bovi e vache e vitelli castrati e capreti e cervi insino alla suma de 3.635 [/] li qualli troverno sopra dita isolla [/] et /2/ il deto S[eñ]or Bassa a fato tenir conto su che ¿l’hemo pol conçiderar quanti animalli furno portati sopra le galere che non /3/ sia tenuto conto di quelli; incino a questo giorno mai ne sono mancato carne fresca in larmata ne manco in el campo /4/ si che trovano li turchi tute le loro comodita et aqua abondantissima tra cisterne et aque vive. Et nel medesimo /5/ giorno da doi bastioni fu tirato alquante canonate al castello di S[ant] Giovan, dove casco uno peso di muraglia /6/ vechia ma q[ue]llo poco li noche a ditta fortesa p[eer] che si e fortissima sopra una roca; et alincontro delli detti doi bastioni /7/ de turchi, quelli de Malta anno fato 3 bationi la dove sono li molini da vento che sono fori della citta che /8/ fianquera li doi bastioni de turchi che estano alincontro deli deti molini. Et nel medesimo giorno messeno /9/ in fondi dalli detti dui bastioni una galera di Malta che era in porto senza homeni [guión largo //] Et a di 26 deto /10/ giunsse Luzali sangiaco de Alexandria con 6 galere con assai nonicioni et assai archivusieri et di /11/ súbito li fu consegnato uno bastione [guión / y largo //] Et a di 28 ditto furno ussiti fora de la citta de Medina di note /12/ pare chi a piedi et a caballo et fu fata una brava scaramuza dove che da una banda e daltra ne sino /13/ morti assai [guión largo //] A di 30 deto si parti il s[ign]or Piali Bassa con 80 galere et ando alla volta delle fortezze /14/ cove che da una parte ed altra fu tirato assissime canonate dove che il dito s[ign]or Piali Bassa fu esforssato /15/ alargarse in mare dove ando al Goze e li ritrovo Dorgute Beii con 13 galere che in questo medesimo /16/ giorno era venuto di Tripoli dove che tornorno et sono venuti alla parte del porto de Marsa Museta /17/ et li descaricano alquanti pezi de artelleria per far en la dita ponta un bastion por bater la dicha /18/ forteza de S[an]to Ermo che per ancora no le an dado batería porque se espetaba el deto Dorgute Bey dove /19/ q[ue] da tute le bande averia la batería la deta fortessa, et nel medesimo giorno ussirono fori de la citta /20/ de Medina alquanti caballi e scaramuciorno con certi espaii e gianizeri dove che tra morti e vivi /21/ de turchi furono presi da 150 ; alla giornata ne vano pigliando assai di questi chiacalli che vano atorno /22/ a rubar animalli e quelli de la terra [tachado, ne tomma] escono fora y ne tomma a 6 e a 10 a la volta [guión largo]… etc., y así sigue…

relación Bregante-02

1565-relación-de-Gregorio-Bragante-desde-Malta-para Sauli

Ficha Técnica y Cronológica

Imagen de perfil de Emilio Sola
Profesor de Historia Moderna de la Universidad de Alcalá.

Ver perfil de Emilio Sola

Responder